Chia sẻ nguyên nhân tắc tia sữa và cách điều trị chuẩn khoa học

Tắc tia sữa nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến viêm tuyến vú, áp xe vú ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và chất lượng nguồn sữa. Vậy nguyên nhân tắc tia sữa sau sinh do đâu và bị tắc tia sữa phải làm sao?

Tắc tia sữa là gì?

Tắc tia sữa là tình trạng một lượng sữa nhất định bị ứ đọng tại các ống dẫn sữa. Điều này gây khó khăn cho quá trình bú của trẻ và việc mẹ hút sữa đúng cách để tích trữ.

Vài ngày sau sinh, mẹ có thể sẽ thấy bầu ngực nóng rát, nặng và cứng dần. Sữa bắt đầu tiết ra thành các tia sữa. Tại tuyến vú như có cảm giác nổi cục dù sữa vẫn tiết đều. Đây là hiện căng sữa, thường xuất hiện từ ngày thứ 2-3 sau sinh. Nếu không sớm xử lý, tắc tia sữa có thể khiến mẹ bị nhiễm trùng, sốt cao, thậm chí trầm cảm sau sinh…

Nguyên nhân gây tắc tia sữa

Tắc tia sữa sau sinh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến nhất. 

Mẹ ra quá nhiều sữa

Khi lượng sữa mẹ tiết ra quá nhiều nhưng bé không bú hết, mẹ không vắt hay không hút kiệt sữa trong ống dẫn sữa sẽ dẫn đến hiện tượng tồn đọng. Trong khi đó, lượng sữa mới vẫn tiếp tục được tiết ra không ngừng. Khi sữa không được giải phóng lâu ngày sẽ gây vón cục và dẫn đến tắc tia sữa. 

Mới sinh

Sau sinh, sữa mẹ được sản xuất nhiều nhưng chưa chảy ra được hoặc do trẻ không ngậm đúng khớp khiến sữa tiết ra không đều. Hầu hết các mẹ đều bị tắc tia sữa nổi cục vào những ngày đầu sau sinh. Thậm chí, có những mẹ còn bị sốt cao. Tuy nhiên, mẹ không cần quá lo lắng, chỉ cần cho trẻ bú đều và vắt sữa thường xuyên tránh tồn đọng là sẽ khỏi. 

Bé ngậm không đúng khớp ngậm

Trẻ được cho bú nhưng chưa biết ngậm đúng khớp, vì vậy mà sữa không được giải phóng hết ra ngoài. Mặc dù bé vẫn ngậm mút nhưng không thể bú hết sữa mẹ trong khi sữa vẫn được tiết ra sẽ gây ứ đọng sữa trong bầu ngực. Tình trạng này kéo dài lâu ngày sẽ dẫn đến tắc tia sữa. 

Trẻ không bú thường xuyên

Sữa sẽ được sản xuất liên tục thế nhưng trẻ lại không bú thường xuyên, mẹ lại không vắt sữa hoặc hút sữa sẽ gây ra hiện tượng tắc 1 tia sữa hoặc nhiều tia sữa. 

Thông thường, trong những ngày đầu sau sinh mẹ nên cho trẻ bú mỗi cữ cách nhau 2-3 giờ. Nếu khoảng cách cữ quá lâu (từ 5 tiếng) thì rất dễ bị tắc tia sữa. 

Nhiễm khuẩn

Một nguyên nhân khá thường gặp gây tắc tia sữa bị sốt hay tắc tia sữa có mủ là do nhiễm khuẩn. Vi khuẩn gây hại xâm nhập qua đường máu hoặc qua núm vú không được vệ sinh sạch sẽ. Khi bị nhiễm khuẩn, ống dẫn sữa bị chít hẹp khiến sữa không được giải phóng. Sữa bị tích lũy lâu ngày và gây nên tắc tia sữa. 

Stress, căng thẳng

Có thể mẹ không biết rằng tâm trạng cũng ảnh hưởng đến sự tiết sữa. Nếu mẹ luôn lo lắng, mệt mỏi thì sẽ gặp phải các vấn đề về sữa như tắc tia sữa, ít sữa, thậm chí mất sữa…

Ngoài ra, nếu mẹ mặc áo ngực quá chật, mặc áo quá gò bó cũng khiến ngực chịu áp lực, các ống dẫn sữa bị chèn ép mà dẫn đến tắc nghẽn. Ống dẫn sữa bị chèn ép sẽ làm dòng sữa lưu thông kém và gây tắc tia dẫn sữa.

Xem thêm: Phương pháp EASY giúp trẻ ngủ ngon, mẹ chăm con nhàn 

Triệu chứng của hiện tượng tắc tia sữa sau sinh

Về triệu chứng tắc tia sữa, tùy vào cơ địa cũng như tình trạng sức khỏe sau sinh mà ở mỗi mẹ sẽ có biểu hiện khác nhau. Tuy vậy, những triệu chứng mà đa số các mẹ đều gặp phải bao gồm: 

• Bị tắc tia sữa có cục cứng, cương sữa nên sẽ bị đau, lợn cợn do sữa bị ứ đọng và vón cục. 
• Sữa tiết rất ít dù đã được vắt hút, thậm chí không tiết sữa. 
• Bầu ngực luôn ở trạng thái nóng ran, căng cứng kèm đau nhức. 
• Tắc tia sữa sốt rét, cơ thể mệt mỏi, nhức đầu…

Tắc tia sữa thành cục cứng tuy không đe dọa đến tính mạng của mẹ nhưng nếu không sớm điều trị có thể gây viêm tuyến sữa, nhiễm trùng vú, thậm chí áp xe vú vô cùng nguy hiểm. Áp xe vú có thể tiến triển thành các dải xơ hóa, thậm chí u xơ tuyến vú. Không những vậy, tắc tia sữa còn làm gián đoạn quá trình tạo sữa, dần dần mẹ sẽ bị mất sữa và bắt buộc phải nuôi con bằng sữa ngoài. 

Tắc tia sữa phải làm sao?

Tắc tia sữa vừa gây đau đớn cho mẹ vừa gây ra những ảnh hưởng tới sức khỏe của mẹ và quá trình phát triển của bé. Do vậy, khi phát hiện những biểu hiện tia sữa bị tắc, mẹ nên tìm ngay cách chữa tắc tia sữa tại nhà hoặc tham khảo ý kiến của bác sĩ. 

Cách chữa tắc tia sữa tại nhà

Vậy bị tắc tia sữa phải làm thế nào? Dưới đây là một số cách chữa tắc tia sữa tại nhà mà mẹ có thể tham khảo.

Cho bé bú thường xuyên và thay đổi tư thế bú

Cho bé bú liên tục giúp lưu thông tia sữa vô cùng hiệu quả. Mẹ có thể thay đổi nhiều tư thế cho bé bú, bởi mỗi tư thế sẽ có tác động khác nhau đến các tia sữa. Việc thay đổi càng nhiều tư thế bú thì các tia sữa càng được khơi thông nhanh hơn. 

Massage bầu ngực

Tắc tia sữa làm thế nào? Mẹ có thể tự massage bầu ngực để cải thiện tình trạng tắc tia sữa. Các động tác massage cần nhẹ nhàng, uyển chuyển, đều đặn lên toàn bộ bầu ngực, đặc biệt là hướng về phía núm vú.
Cụ thể, mẹ có thể dùng 5 ngón tay chụm quanh núm vú hay có thể dùng 2 lòng bàn tay massage nhẹ nhàng hai bên ngực. 

Chườm ngực 

Tắc tia sữa chườm nóng hay lạnh? Với trường hợp tia sữa bị tắc, mẹ nên chườm nóng bằng cách dùng khăn xô thấm nước ấm nóng và đắp lên ngực hoặc có thể dùng chai thủy tinh chứa nước ấm lăn qua lăn lại trên bầu ngực. 

Uống nước lá

Tắc tia sữa uống lá gì? Một phương pháp được lưu truyền dân gian giúp điều trị tắc tia sữa chính là uống nước lá đinh lăng và bồ công anh. Mẹ chỉ cần nấu nước lá bồ công anh cùng lá đinh lăng, uống thay nước lọc hàng ngày để khơi thông tia sữa, cải thiện hiệu quả tình trạng tia sữa tắc nghẽn.

Chữa tắc tia sữa với men rượu

Tắc tia sữa nên làm gì? Mẹ có thể giã nhuyễn men rượu, sau đó thêm một ít rượu trắng để men rượu mềm ra và đắp lên bầu ngực. Mẹo dân gian này cần kiên trì thực hiện để đạt được hiệu quả mong muốn. Nếu thực hiện đúng cách, tia sữa không những được khơi thông mà còn giúp sữa về nhiều hơn. 

Dùng máy hút sữa

Máy hút sữa chắc hẳn không còn xa lạ với các mẹ hiện nay. Dùng máy hút sữa không chỉ giúp mẹ tích trữ sữa mà còn giúp xử lý tình trạng tắc tia sữa hiệu quả. Khi hút sữa, mẹ chỉ nên bật chế độ massage 5 phút và chuyển ngay sang chế độ hút. Khi đã hút được 10 phút thì quay về chế độ massage 5 phút sau đó lại tiếp tục chuyển sang chế độ hút sữa.

Lưu ý khi xử lý tắc tia sữa

Tuy vậy, khi áp dụng các phương pháp xử lý tắc tia sữa, mẹ cần lưu ý một số vấn đề sau đây: 

• Mỗi phương pháp sẽ mang đến hiệu quả khác nhau và còn tùy thuộc vào cơ địa mỗi người nên kết quả điều trị cũng sẽ khác nhau. 
• Mẹ nên áp dụng các phương pháp này ngay từ đầu, nếu để tia sữa bị tắc đã lâu mới áp dụng thì sẽ không có tác dụng triệt để. 
• Mẹ cần kiên trì áp dụng các phương pháp này để đạt được kết quả tốt nhất. 
• Nếu quá trình áp dụng phương pháp không mang lại hiệu quả mong muốn, thậm chí tình trạng tắc tia sữa còn nghiêm trọng hơn thì mẹ cần dừng lại và nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được tư vấn cách điều trị tốt hơn. 
• Tắc tia sữa uống thuốc gì cần tuân theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Mẹ không nên tự ý mua thuốc về uống, bởi điều này có thể ảnh hưởng đến nguồn sữa của mẹ và sức khỏe của trẻ.

Khi nào mẹ bị tắc tia sữa cần đi gặp bác sĩ?

Trên thực tế, tắc tia sữa có thể được xử lý tại nhà và hoàn toàn không ảnh hưởng tới sự sống của mẹ. Tuy nhiên, nếu không được xử lý kịp thời và đúng cách, đây sẽ là nguyên nhân dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như: áp xe vùng vú, nhiễm trùng tuyến vú, u xơ ở tuyến vú, hoại tử tuyến vú… Đã có nhiều trường hợp trở nặng khiến tình trạng người mẹ nguy kịch, để lại hậu quả đáng tiếc cả về tính mạng và sức khỏe.

Do vậy, khi mẹ bị tắc tia sữa, gặp phải những triệu chứng nặng dưới đây, cần tìm tới bác sĩ ngay sau đó:

• Ngực có cục chai cứng
• Đã vắt sữa liên tục nhưng không hết cục cứng ở ngực
• Tắc tia sữa hơn 2 ngày không thuyên giảm
• Khối căng cứng phát triển to, vú có dấu hiệu ửng đỏ và đau
• Đau ngực, sốt cao.

Khi được điều trị tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị tùy vào thể trạng người mẹ:

• Phương pháp nhiệt: Giảm đau cho bệnh nhân, giảm cơn co thắt, tăng khả năng chống viêm cho người mẹ, đồng thời tái sinh lại tế bào để làm lành vết thương
• Siêu âm: Giảm đau cho bệnh nhân, làm mềm phần ngực, massage để giảm cặn sữa trong ngực, chống chảy sệ và viêm vú, cuối cùng là hút sữa ra ngoài
• Phương pháp điều trị laser: Giảm khu vực bị phù nề, chống viêm và tái tạo tổ chức mô bằng cách tổng hợp collagen.

Nhìn chung, bệnh nhân tắc tia sữa sẽ được khám và đưa ra phương hướng cụ thể để làm tan vị trí tắc sữa. Trong quá trình điều trị, mẹ vẫn có thể cho con bú một cách an toàn.

Lời khuyên của các bác sĩ là không nên chậm trễ việc đi thăm khám tại các cơ sở y tế, tránh việc nguy hại tới mẹ và gián đoạn quá trình cho trẻ bú. Hơn hết, các mẹ nên biết cách đề phòng tình trạng tắc tia sữa.

Biện pháp phòng tránh tắc tia sữa

Để hạn chế tình trạng trên, mẹ nên thực hiện theo các điều sau:

• Mẹ cần rửa tay trước khi cho trẻ bú, thường xuyên vệ sinh núm vú bằng nước muối sinh lý trước và sau khi cho bú. Trong quá trình vệ sinh cần lau khô, sạch sẽ từ trong ra ngoài núm vú bằng miếng thấm sữa.
• Cần cho trẻ bú thường xuyên, nếu sữa không ra có thể dùng máy hút sữa để hút toàn bộ sữa ra ngoài, tránh tình trạng sữa bị sót ứ đọng lại sau mỗi lần bú
• Massage nhẹ nhàng cho hai bầu ngực, nên xoa theo chiều kim đồng hồ để kích sữa
• Mặc áo ngực rộng rãi, thoải mái, không sử dụng áo ngực bằng sợi nylon tổng hợp vì dễ gây loét đầu vú
• Ăn gì chữa tắc tia sữa? Mẹ nên ăn một số thực phẩm giúp cải thiện tình trạng tắc tia sữa như hoa quả, rau xanh, món ăn từ lá đinh lăng, móng giò…
• Mẹ nên nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước, tăng cường dinh dưỡng, luôn giữ tinh thần vui vẻ, lạc quan. 

Trên đây là những thông tin chi tiết về hiện tượng tắc tia sữa. Mẹ cần chú ý các triệu chứng để sớm có cách xử lý kịp thời, ngăn ngừa tình trạng mất sữa ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của trẻ về sau.