Nguyên nhân và cách xử lý tay chân miệng ở trẻ sơ sinh

Tay chân miệng ở trẻ sơ sinh là một tình trạng y tế thường gặp, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi, và đặc biệt nguy hiểm cho trẻ dưới 3 tuổi do nguy cơ biến chứng cao. Bệnh này đòi hỏi sự chú ý đặc biệt từ phía cha mẹ và người chăm sóc để phát hiện sớm và xử lý kịp thời.

Bệnh tay chân miệng là gì?

Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em, đặc biệt là ở những môi trường tập trung đông trẻ như nhà trẻ hay trường mẫu giáo. Tại Việt Nam, bệnh này có xu hướng bùng phát mạnh vào mùa hè, đặc biệt trong các tháng từ 4 đến 6 và từ tháng 10 đến 12. Bệnh có thể tự giảm sau khoảng một tuần, tuỳ thuộc vào sức đề kháng của mỗi bé.

Phương thức lây nhiễm

Bệnh lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với giọt nước bắn từ ho hoặc hắt hơi, dịch tiết từ vết loét, hoặc phân của người mắc bệnh. Bệnh tay chân miệng lây lan nhanh chóng và thậm chí có thể lây truyền ngay cả khi triệu chứng chưa rõ ràng, làm cho việc phát hiện và cách ly kịp thời trở nên khó khăn.

Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chủ yếu do virus Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 gây ra, cả hai đều phát triển trong đường tiêu hóa. Ngoài ra, Coxsackievirus A6 cũng có thể gây ra bệnh và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn. Sự đa dạng của các virus này làm cho bệnh tay chân miệng trở thành một bệnh lý có nhiều biến thể và mức độ phức tạp khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng.

Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị chân tay miệng

Các biểu hiện bệnh có thể bao gồm mệt mỏi, chán ăn, đau họng, sốt và đau bụng. Tuy nhiên, đây chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Khi bệnh bắt đầu phát triển, trẻ sẽ xuất hiện các triệu chứng như sốt nhẹ hoặc cao tùy thuộc vào sức đề kháng của trẻ, đồng thời kèm theo cảm giác mệt mỏi, đau nhức cơ, và tiêu chảy. Giai đoạn ủ bệnh kéo dài từ 3 đến 7 ngày mà không có dấu hiệu bất thường rõ ràng, sau đó chuyển sang giai đoạn khởi phát với các triệu chứng rõ ràng hơn trong khoảng 1-2 ngày.

Sau khi qua giai đoạn khởi phát, trẻ bước vào giai đoạn toàn phát của bệnh, kéo dài từ 3 đến 10 ngày. Trong giai đoạn này, các triệu chứng đặc trưng của bệnh tay chân miệng xuất hiện rõ nét, bao gồm:

• Phát ban và mụn nước: Xuất hiện nhiều nốt mụn nước có kích thước từ 2 đến 10mm, màu xám và hình bầu dục trên cơ thể, đặc biệt là ở lòng bàn tay và lòng bàn chân. Các nốt này có thể lồi hoặc ẩn dưới da, không gây đau. Chúng cũng có thể xuất hiện ở vùng mông, gối và hai bên chân, trên nền da hồng.

• Loét miệng: Những vết loét nhỏ xuất hiện trên lưỡi và niêm mạc miệng của bé, gây đau và khó chịu đặc biệt khi nuốt, làm giảm sự ngon miệng và dẫn đến tình trạng biếng ăn.

Mặc dù bệnh tay chân miệng là bệnh lý lành tính, nhưng nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm não, phù phổi, thậm chí gây tử vong ở trẻ.

Cách xử lý bệnh chân tay miệng ở trẻ sơ sinh

Áp dụng các biện pháp điều trị và chăm sóc đúng cách cực kỳ quan trọng để giảm bớt các triệu chứng và tăng cường sức khỏe cho bé.

Cách điều trị, chăm sóc

Hầu hết trẻ em mắc bệnh tay chân miệng có thể phục hồi hoàn toàn sau khoảng 8-10 ngày nếu nhận được sự chăm sóc và điều trị thích hợp. Dưới đây là một số hướng dẫn cho việc chăm sóc trẻ em bị bệnh tay chân miệng tại nhà mà cha mẹ cần lưu ý:

• Hãy đảm bảo trẻ uống đủ lượng nước cần thiết hàng ngày. Bệnh tay chân miệng thường gây ra sốt, kèm theo tiêu chảy và nôn mửa hoặc khó chịu khi nuốt do loét trong miệng, khiến trẻ ngại uống nước và có nguy cơ mất nước cao. Tình trạng mất nước nếu kéo dài sẽ tạo điều kiện cho các biến chứng nguy hiểm xảy ra. Vì thế, cha mẹ cần cho con uống nhiều nước hơn mức bình thường.
• Tìm hiểu và thảo luận với bác sĩ về liều lượng và loại thuốc hạ sốt, giảm đau thích hợp cho trẻ. Paracetamol với liều lượng 10-15mg/kg mỗi lần là loại thuốc thường được khuyến nghị cho trẻ mắc bệnh tay chân miệng. Lưu ý không sử dụng thuốc cho trẻ dưới 2 tháng tuổi và không dùng quá 5 lần trong một ngày, mỗi liều cách nhau 4-6 giờ.
• Rửa sạch miệng cho trẻ bằng nước muối sinh lý, tắm rửa và duy trì vệ sinh cá nhân hàng ngày, đồng thời chăm sóc những vết thương ngoài da với dung dịch sát khuẩn để ngăn chặn tình trạng bội nhiễm từ những vết phồng nước bị vỡ.
• Giữ trẻ xa cách với bạn bè và các thành viên khác trong gia đình để giảm thiểu nguy cơ lây lan bệnh. Khi tiếp xúc hoặc chăm sóc bé sơ sinh, cha mẹ cần đeo khẩu trang và rửa tay bằng xà phòng sát khuẩn một cách cẩn thận sau mỗi lần tiếp xúc.
• Vật dụng cá nhân như quần áo, bỉm, bình sữa, cốc uống nước, bát ăn,… cần được vệ sinh và khử khuẩn riêng biệt bằng nước sôi hoặc các dung dịch khử khuẩn chuyên dụng.

Những sai lầm thường gặp

Ngoài những biện pháp chăm sóc trẻ bị tay chân miệng tại nhà đã được đề cập ở trên, các bác sĩ cũng khuyến nghị các phụ huynh tránh mắc phải những lỗi thường gặp sau đây:

• Kiêng gió và nước cho trẻ: Một số phụ huynh cho rằng việc kiêng gió và nước sẽ giúp trẻ bị tay chân miệng hồi phục nhanh hơn. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn không đúng vì khi trẻ mắc bệnh và sốt, việc giữ ấm có thể tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây nhiễm trùng và bội nhiễm.
• Giữ ấm khi trẻ sốt: Mặc dù sốt nhưng nhiều phụ huynh cảm thấy lo lắng và giữ ấm cho trẻ kỹ hơn. Tuy nhiên, trong trường hợp này, trẻ nên được mặc quần áo thoải mái, thông thoáng và sử dụng thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Không ép trẻ ăn: Tay chân miệng có thể làm cho trẻ cảm thấy khó chịu và đau đớn, đặc biệt khi ăn. Do đó, không nên ép buộc trẻ ăn, điều này có thể làm tăng cảm giác sợ hãi và ám ảnh của trẻ đối với việc ăn, làm cho tình trạng sức khỏe trở nên nghiêm trọng hơn.

Hướng dẫn phòng tránh bệnh chân tay miệng trẻ sơ sinh

Để phòng tránh bệnh chân tay miệng cho trẻ sơ sinh, bố mẹ cần thực hiện một số biện pháp cụ thể và hiệu quả như sau:

• Cách ly kịp thời: Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu của bệnh, cần cách ly con khỏi những em bé khác để ngăn chặn sự lây lan của bệnh.
• Đưa trẻ đến bác sĩ: Nếu trẻ bị các triệu chứng như sốt, xuất hiện mụn nước, phát ban,…  nên đưa trẻ đến bác sĩ để được khám và chẩn đoán chính xác.
• Vệ sinh sạch sẽ: Rửa tay trước và sau khi chăm sóc trẻ sơ sinh để ngăn ngừa vi khuẩn lây lan.
• Lau dọn môi trường xung quanh: Đều đặn vệ sinh sạch sẽ, khử khuẩn đồ chơi và không gian sống của bé. Sử dụng các sản phẩm khử khuẩn an toàn cho trẻ em.
• Hạn chế tiếp xúc đông người: Tránh đưa trẻ đến nơi công cộng hoặc đông người trong mùa dịch bệnh.
• Chú trọng giấc ngủ: Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc và có lịch trình nghỉ ngơi phù hợp để tăng cường sức khỏe tổng thể.
• Nuôi trẻ đúng cách: Đảm bảo trẻ được nuôi bằng sữa mẹ hoặc sữa công thức phù hợp để tăng cường hệ miễn dịch. Sữa dê Úc Biostime được nhiều cha mẹ tin dùng bởi đây là sản phẩm có 100% sữa dê cao cấp từ bang Victoria, nơi có tỷ lệ dê/đầu người cao nhất thế giới; Hàm lượng đạm A2 dễ tiêu hóa, hạn chế dị ứng và đầy hơi; Nguyên liệu thuần khiết không kháng sinh, không hormone tăng trường, không biến đổi gen; Hương vị sữa thơm ngon, thanh nhạt. Đây được xem là loại sữa phù hợp để thúc đẩy quá trình phát triển của trẻ. 

Bệnh tay chân miệng ở trẻ sơ sinh không phải là một bệnh lý nguy hiểm, việc chăm sóc kỹ lưỡng và điều trị đúng sẽ làm giảm nguy cơ các biến chứng. Khi phát hiện triệu chứng, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị bởi các chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và sức khỏe tốt nhất cho con.