5 điều nhất định mẹ phải biết khi nuôi con bằng sữa công thức

Nuôi con bằng sữa công thức là phương thức thay thế cho người không có điều kiện nuôi con bằng sữa mẹ. Trẻ khi được nuôi bằng sữa ngoài dễ gặp các vấn đề về sức khỏe, đường ruột hay hệ miễn dịch. Do vậy mẹ cần trang bị đủ kiến thức  và kỹ năng trước khi áp dụng cho con.

Khi nào nên dùng sữa công thức?

Sữa công thức là sữa bột cho trẻ em, có thành phần và công thức riêng, được nghiên cứu kỹ lưỡng. Sữa bột có thể thay thế một phần sữa mẹ hoặc thay thế hoàn toàn nhưng chỉ được khuyến khích dùng cho trẻ trên 6 tháng tuổi. 

Theo WHO, trẻ sơ sinh nên được nuôi bằng sữa mẹ toàn bộ trong 6 tháng đầu đời. Tuy nhiên, một số trường hợp bắt buộc nuôi con bằng sữa công thức 100%. Vậy khi nào mẹ nên cho bé bú sữa công thức hoàn toàn?

• Mẹ không có đủ sữa hoặc mất sữa do cơ địa, sức khỏe, chế độ ăn không khoa học, mẹ đang dùng thuốc,…
• Mẹ mắc bệnh không thể cho con bú trực tiếp: Bệnh lý về tim, thiếu máu nặng, nhiễm HIV/AIDS, viêm gan A hoặc B,…
• Khi bé đã đủ tháng để ăn dặm, mẹ bắt đầu cai sữa và thay thế bằng thức ăn dặm, đi cùng với đó là bổ sung sữa công thức để cấp đủ dinh dưỡng.
• Trẻ sinh non, thể trạng thấp còi hoặc mắc bệnh lý cần uống sữa công thức để tăng trưởng đều đặn.
• Mẹ không có điều kiện cho con bú (đi làm xa, làm công việc tiếp xúc nhiều với hóa chất).

Phần lớn phụ huynh phân vân giữa cho bé bú sữa mẹ và sữa công thức, lo ngại việc dùng sữa ngoài sẽ không đủ dinh dưỡng cho bé. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm nuôi con bằng sữa công thức, nếu mẹ chọn đúng loại sữa và sử dụng khoa học thì đây là giải pháp thay thế sữa mẹ lý tưởng.

Các loại sữa công thức bổ sung dưỡng chất cho bé

5 loại sữa công thức cho bé phổ biến hiện nay:

Sữa bò công thức

Sữa bò công thức là một chế phẩm của sữa bò tươi, đã được chế biến, làm bay hơi và giữ lại phần bột sữa. Để làm ra sữa bò công thức hoàn chỉnh, phần sữa bột sẽ được bổ sung hoặc giảm bớt thành phần, để phù hợp với mục đích, từng giai đoạn phát triển của trẻ.

Ưu điểm:

• Hàm lượng protein vừa đủ, giúp bé dễ hấp thu và tiêu hóa.
• Sữa đã được nghiên cứu về hàm lượng dinh dưỡng theo khoa học, nên an toàn và phù hợp cho bé.
• Có nhiều loại sữa theo từng giai đoạn của trẻ.

Nhược điểm:

• Không phù hợp với trẻ bị dị ứng đạm bò.

Sản phẩm nổi bật: Sữa bò Úc BIOSTIME SN-2 BIO PLUS HPO.

Sữa bò công thức của Biostime là sự kết hợp giữa những công nghệ và nghiên cứu khoa học nổi bật nhất.

• Thành phần: HMO (đại dưỡng chất nhiều thứ 3 có trong sữa mẹ), protein, chất béo, carbohydrates, chất béo,… 
• Nguồn sữa bò đảm bảo từ vùng sữa Victoria cao cấp của Úc, đàn bò được chăn nuôi với quy trình đạt chuẩn: Thả rông 365 ngày /năm, không chứa kháng sinh trong thức ăn.
• Không chứa hormone tăng trưởng, GMO, BSE.
• Có chứng nhận an toàn thực phẩm của Úc và New Zealand.

Giá tham khảo: 1.200.000/hộp 800g.

Cách pha sữa:

• Sữa giai đoạn 1: 5g sữa + 35ml nước ở nhiệt 40-50 độ.
• Sữa giai đoạn 2, 3: 4.5g sữa + 30ml nước ở nhiệt 40-50 độ.

Sữa dê công thức

Tương tự với sữa bò công thức, sữa dê công thức có nguồn gốc từ sữa dê tươi, đã qua chế biến và điều chỉnh lại thành phần bên trong.

Ưu điểm:

• Dễ tiêu hóa do chứa protein, chất béo cấu trúc nhỏ hơn trong sữa bò.
• Hàm lượng đạm alpha-S1 casein trong sữa dê thấp nên ít gây dị ứng.
• Giàu vitamin D và canxi giúp xương chắc khỏe, chống loãng xương và còi xương.
• Hàm lượng lactose thấp, thích hợp cho trẻ không dung nạp được lactose.
• Có tính kiềm tương tự sữa mẹ nhằm duy trì độ pH trong dạ dày, bảo vệ hệ tiêu hóa của bé.
• Chứa oligosaccharides kích thích các vi khuẩn có lợi trong đường ruột, từ đó tăng cường sức khỏe đường ruột.

Nhược điểm:

• Một số ít trẻ sẽ khó hấp thu chất folate trong sữa dê.

Sản phẩm nổi bật: Sữa dê Úc BIOSTIME SN-2 BIO PLUS ULTRA GOAT.

Sữa dê Úc Biostime có công thức gần giống với sữa mẹ, bảng thành phần vượt trội gồm những dưỡng chất thiết yếu cho trẻ.

• Chất béo có cấu trúc SN-2 Palmitate đặc biệt làm tăng khả năng hấp thụ chất béo và canxi ở trẻ.
• Chứa chủng lợi khuẩn Probiotics Bifidobacterium infantis M63 – được tìm thấy tự nhiên trong quá trình tiêu hóa của trẻ sơ sinh bú sữa mẹ khỏe mạnh.
• M63, FOS và GOS có trong sữa đã được chứng minh giúp trẻ ăn khỏe, không gặp vấn đề đường ruột, ít quấy khóc, hệ dịch tốt.
• Hàm lượng canxi cùng DHA&ARA cao hơn 2 – 3 lần so với các sữa khác.
• Cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất,…cho trẻ phát triển toàn diện.
• Sữa dê có nguồn gốc từ Victoria, miền Đông Nam nước Úc – vùng thảo nguyên tự nhiên chuyên nuôi dê, tỷ lệ dê trên người cao nhất trên thế giới.

Giá tham khảo: 1.170.000/hộp 800g.

Cách pha sữa: 4.3g sữa + 30ml ở nhiệt 40-50 độ.

Sữa đậu nành công thức

Sữa đậu nành công thức có nguồn gốc từ đậu nành, thường là lựa chọn thay thế cho sữa bò công thức. Sữa sẽ được bổ sung thêm thành phần dinh dưỡng để đảm bảo cho trẻ phát triển đầy đủ: Protein đậu nành, đường, chất béo thiết yếu, vitamin, khoáng chất, probiotics và chất xơ.

Ưu điểm:

• Tránh được tình trạng trẻ phản ứng do dị ứng đạm bò.
• Nguồn gốc thực vật lành tính.
• Tốt cho trẻ bị thiếu hụt menase hoặc galactose.
• Phù hợp gia đình ăn thuần chay.

Nhược điểm:

• Hàm lượng nhôm và phytate cao, dùng nhiều sẽ không tốt cho bé.
• Ít dinh dưỡng hơn sữa bò.

Sản phẩm nổi bật: Sữa Similac Isomil và Isomil Plus từ Abbott Hoa Kỳ, Sữa Enfamil ProSobee từ Mead Johnson Mỹ, Morinaga BF Soya từ Nhật Bản,…

Giá tham khảo: Tùy vào thương hiệu sữa.

Cách pha sữa: Pha sữa theo công thức nhãn hàng hướng dẫn.

Sữa thủy phân một phần hoặc toàn phần

Sữa thủy phân là loại sữa có công thức đặc biệt, dành riêng cho trẻ dị ứng đạm sữa bò. Sữa vẫn có nguồn gốc từ sữa bò, nhưng đã phá vỡ cấu trúc của thành phần đạm bò thông qua việc thủy phân bằng men, sau đó siêu lọc nhiệt độ để giảm nguy cơ dị ứng. Dựa vào phương pháp chế biến, sữa thủy phân có hai loại: Thủy phân hoàn toàn và thủy phân đạm bò.

Ưu điểm:

• Tránh được tình trạng trẻ phản ứng do dị ứng đạm bò.
• Giữ nguyên giá trị dinh dưỡng sau quá trình thủy phân.
• Dễ tiêu hóa và hấp thu do các phân tử đạm đã được phân nhỏ.

Nhược điểm:

• Giá thành cao do quy trình thủy phân.

Sản phẩm nổi bật: Sữa Meiji HP, Sữa Similac Isomil, Sữa Aptamil Pepti-Junior, Sữa Nan Supreme HA, Sữa Pregestimil Lipil,…

Giá tham khảo: 680.000 – 1.200.000/hộp.

Cách pha sữa: Pha sữa theo công thức nhãn hàng hướng dẫn.

Sữa không lactose

Lactose là một loại đường có trong sữa, có thể gây rối loạn tiêu hóa với trẻ có cơ địa dị ứng lactose. Sữa không lactose là sản phẩm giải quyết được vấn đề trên. Nhà sản xuất sẽ thêm hợp chất lactase có tác dụng phân giải lactose, loại trừ được nguy cơ dị ứng ở trẻ.

Ưu điểm:

• Có giá trị dinh dưỡng tương đương như sữa thường.
• Được bổ sung vitamin D làm chắc khỏe xương.
• Dễ tiêu hóa.
• Hương vị thơm ngọt hơn sữa thường.

Nhược điểm:

• Giá thành cao.

Sản phẩm nổi bật: Sữa Similac Total Comfort, Sữa NAN Expert Pro Lactose Free, Sữa Aptamil Lactose Free, Sữa Frisolac Gold Lactose Free…

Giá tham khảo: 460.000 – 1.200.000/hộp.

Cách pha sữa: Pha sữa theo công thức nhãn hàng hướng dẫn.

Lưu ý khi cho bé uống sữa công thức

Những điều cha mẹ cần lưu ý khi cho con bú sữa ngoài:

• Cho bé bú đúng tư thế để tránh sặc sữa hoặc nôn trớ. Khi bé bú bình, phần đầu cần được nâng cao hơn so với phần thân, bình sữa giữ ở góc nghiêng 45 độ.
• Không để bé bú bình khi đang nằm một mình, điều này ẩn chứa mối nguy hiểm do bé có thể sặc sữa, nôn trớ hoặc làm đổ sữa nóng.
• Mẹ nuôi con bằng sữa ngoài hay bú sữa mẹ kết hợp sữa công thức đều có khả năng dị ứng, phản ứng: táo bón, tiêu chảy, sụt cân, đầy hơi, nôn trớ, phát ban,…). Do vậy, cần theo dõi phản ứng của bé với sữa nhằm tìm ra loại sữa phù hợp cũng như phương án xử lý.
• Lựa chọn núm ti phù hợp với độ tuổi của bé, bởi trẻ sau sinh có khoang miệng nhỏ nên kích thước núm ti cần vừa vặn để bé bú sữa được trọn vẹn; trẻ càng lớn, kích thước núm ti sẽ tăng dần.

Cách bảo quản sữa công thức

Sữa công thức có cách bảo quản khác so với sữa mẹ, đây cũng là yếu tố quan trọng giúp bé hấp thu toàn vẹn dưỡng chất. Thời gian sử dụng đối với sữa công thức pha sẵn chỉ tối đa là 2 giờ, tính từ thời điểm bật nắp. Lượng sữa dư còn lại không nên dùng tiếp, bởi trong sữa đã có nước bọt của bé, dễ bị nhiễm khuẩn. 

Đối với sữa bột, sản phẩm phải được bảo quản ở nơi khô thoáng, tránh ánh nắng mặt trời. Sữa bột sau khi pha nên dùng luôn hoặc giữ mát trong tủ lạnh trong vòng 24h. Sau thời gian trên, cha mẹ không nên cho bé tiếp tục uống sữa cũ, có nguy cơ hại đến hệ tiêu hóa. Đặc biệt, không dùng lò vi sóng để hâm nóng sữa, sẽ làm giảm giá trị dinh dưỡng của sữa.

Câu hỏi thường gặp về sữa công thức

Nuôi con bằng sữa công thức có tốt không? 

Sữa công thức có chứa thành phần dinh dưỡng dồi dào, tương tự với sữa mẹ, giúp bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho trẻ. Dù vậy, mẹ chỉ nên nuôi con bằng sữa ngoài toàn bộ khi điều kiện không cho phép, nên ưu tiên sữa mẹ hoặc nuôi con bằng sữa mẹ và sữa công thức kết hợp.

Nên cho trẻ bú sữa mẹ hay sữa công thức? 

Trên thực tế, bác sĩ khuyến khích mẹ nuôi trẻ bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời, sữa công thức chỉ là sản phẩm hỗ trợ khi bé 6 tháng tuổi trở lên.

Vừa cho bé bú sữa mẹ và sữa công thức được không? 

Cho trẻ sơ sinh bú sữa mẹ và sữa công thức là phương pháp nuôi con lý tưởng, bé vẫn được hấp thu tinh hoa từ sữa mẹ, đồng thời có cơ hội bổ sung dinh dưỡng từ sữa ngoài, giúp bé phát triển toàn diện.

Ngày nay, nhiều loại sữa ngoài có thành phần và công thức cải tiến, chứa lượng lớn giá trị dinh dưỡng tương đương sữa mẹ. Do đó, mẹ nuôi con bằng sữa công thức một cách khoa học, hợp lý sẽ xây dựng được nền tảng chắc chắn cho sức khỏe của con về sau.