Ăn dặm ở trẻ sơ sinh: Tất tật từ A-Z các mẹ cần biết

Ăn dặm ở trẻ sơ sinh giúp thay đổi và hình thành thói quen ăn uống của bé ở giai đoạn đầu đời. Vì vậy, phương pháp ăn dặm và vấn đề dinh dưỡng trong giai đoạn này luôn là chủ đề “nóng” được cha mẹ đặc biệt quan tâm.

Trẻ sơ sinh mấy tháng ăn dặm?

Theo các chuyên gia, ăn dặm ở trẻ sơ sinh thường bắt đầu khi trẻ bước vào giai đoạn 4-6 tháng tuổi. Bởi đây là thời điểm nhu cầu năng lượng của trẻ tăng lên mà sữa mẹ không đáp ứng đủ. Bên cạnh đó lượng sắt dự trữ đã hết, trong khi lượng sắt trong sữa mẹ còn thiếu nên trẻ cần hấp thu sắt từ các thực phẩm khác.

Khi trẻ có các dấu hiệu cho thấy trẻ đã sẵn sàng cho việc ăn dặm, mẹ có thể bắt đầu cho trẻ tập ăn một lượng nhỏ thức ăn để trẻ làm quen dần. Các dấu hiệu mà mẹ có thể dễ dàng nhận biết là:

• Có thể ngồi dậy và kiểm soát đầu tốt;
• Có thể ngậm thức ăn và sẵn sàng nhai
• Có thể đưa thức ăn vào miệng
• Tò mò và thích tự ăn

Lưu ý: Nếu mẹ cảm thấy trẻ có dấu hiệu sẵn sàng cho việc ăn dặm dù trẻ chưa đủ 6 tháng tuổi, mẹ cần tham khảo tư vấn trực tiếp từ bác sĩ hoặc các chuyên gia về sức khỏe.

Vì sao cần lên thực đơn ăn dặm ở trẻ sơ sinh một cách khoa học?

Chuẩn bị một thực đơn ăn dặm ở trẻ sơ sinh cụ thể, khoa học là một việc làm quan trọng. Bởi:

• Trẻ bước vào giai đoạn 6 tháng tuổi, cơ thể cần nhiều năng lượng hơn trước (khoảng 700kcal/ngày). Trong khi đó, sữa mẹ chỉ đủ cung cấp khoảng 450kcal/ngày. Do vậy, trẻ sẽ được ăn dặm để đảm bảo đủ năng lượng, đủ dinh dưỡng. Để đáp ứng được điều đó, thực đơn ăn dặm cho trẻ cũng cần phải khoa học và hợp lý.
• Hệ tiêu hóa của trẻ ở giai đoạn 6 tháng tuổi – dưới 1 tuổi vẫn còn rất yếu. Đặc biệt là khi trẻ chuyển từ chế độ ăn sữa hoàn toàn sang ăn sữa + ăn dặm. Không phải thực phẩm nào cũng phù hợp để cho trẻ ăn dặm. Việc lên thực đơn sẽ tránh được những thực phẩm không phù hợp, đảm bảo cho hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động tốt nhất.
• Một thực đơn ăn dặm khoa học sẽ giúp các mẹ bám sát được chế độ dinh dưỡng tiêu chuẩn, giúp trẻ không bị thiếu hụt chất dinh dưỡng, nhờ đó phát triển thể chất và trí tuệ một cách hiệu quả.

Do đó, để tránh tình trạng trẻ thiếu chất hay bị dị ứng, rối loạn tiêu hóa, thậm chí ngộ độc thực phẩm khi bước vào giai đoạn ăn dặm; cha mẹ nên chuẩn bị trước một thực đơn ăn dặm ở trẻ sơ sinh sao cho phù hợp.

Phương pháp ăn dặm ở trẻ sơ sinh phổ biến hiện nay

Hiện nay có rất nhiều phương pháp ăn dặm ở trẻ sơ sinh mà cha mẹ có thể lựa chọn phương pháp phù hợp với bé yêu của mình. Dưới đây là 2 phương pháp phổ biến nhất mà cha mẹ có thể tham khảo.

Ăn dặm truyền thống

Đối với phương pháp truyền thống, mẹ cần cho trẻ làm quen từ từ với thức ăn loãng và từ từ tăng lên dạng đặc. Mẹ nên bắt đầu bằng cách xay nhuyễn thức ăn rồi mới chuyển từ từ sang thức ăn cắt nhỏ, tiếp đến là thức ăn dạng ngón và cuối cùng là dạng miếng nhỏ.

Ưu điểm của phương pháp này là nó giúp mẹ dễ giám sát lượng ăn của trẻ, có thể biết trẻ đã ăn được bao nhiêu và phương pháp này cũng bớt lộn xộn hơn các phương pháp khác.

Về nhược điểm, phương pháp ăn dặm truyền thống cũng tồn tại một số khuyết điểm như:

• Mẹ cần dành nhiều thời gian và công sức để nấu các bữa và bón cho trẻ ăn.
• Mẹ có thể gặp khó khăn trong việc nhận biết cảm giác no của trẻ khi cho ăn quá nhiều.
• Một số trẻ đã quen với thức ăn được xay nhuyễn mịn nên rất khó chuyển sang ăn các loại thức ăn rắn khác.

Ăn dặm tự chỉ huy

Khác với kiểu ăn dặm truyền thống, phương pháp này khuyến khích trẻ sơ sinh tự ăn ngay từ đầu. Mẹ có thể để trẻ tự khám phá và lựa chọn loại thức ăn theo ý muốn của trẻ.

Phương pháp này có một số ưu điểm như:

• Khuyến khích trẻ độc lập trong việc ăn uống sớm.
• Trẻ chủ động trong việc quyết định thời điểm ăn no. 
• Tiết kiệm thời gian của mẹ và giảm nhu cầu nấu nướng riêng biệt.

Tuy nhiên, ăn dặm tự chỉ huy vẫn tồn tại những nhược điểm sau:

• Trẻ có nguy cơ bị sặc, nôn mửa và ngạt thở. Song, nếu mẹ cung cấp thức ăn cho trẻ một cách thích hợp thì nguy cơ bị sặc sẽ không quá cao.
• Mẹ khó biết được trẻ đã ăn bao nhiêu.
• Nếu trẻ bị dị ứng, rất khó để xác định trẻ dị ứng với loại thực phẩm nào vì thường trẻ sẽ ăn nhiều loại thực phẩm cùng một lúc.

Ăn dặm ở trẻ sơ sinh và những điều cần lưu ý

Giai đoạn ăn dặm ở trẻ sơ sinh có thể bắt đầu từ 4 – 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, với mỗi độ tuổi khác nhau, trẻ sẽ thích ứng với các kiểu ăn dặm khác nhau. 

Trẻ 4 tháng ăn dặm

Nhiều mẹ bắt đầu giai đoạn ăn dặm ở trẻ sơ sinh khi trẻ được 4 tháng tuổi. Dưới đây là một số lưu ý mà mẹ không nên bỏ qua nếu cho con ăn dặm ở thời điểm này.

Trẻ 4 tháng ăn dặm được chưa?

Đối với trẻ 4 tháng tuổi, sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ. Ngoài ra, trẻ cũng có thể uống thêm sữa công thức để được bổ sung thêm các chất dinh dưỡng khác.

Trên thực tế, hệ tiêu hóa của trẻ trong giai đoạn này vẫn chưa phát triển hoàn thiện, do vậy mẹ chỉ nên cho trẻ ăn dặm khi con có các biểu hiện thèm ăn trên.

Trẻ 4 tháng ăn dặm như thế nào?

Một điều vô cùng quan trọng mà mẹ cần phải nhớ là không được ép trẻ ăn quá nhiều. Hãy bắt đầu với dạng bột ngọt rồi mới dần chuyển sang bột mặn bởi bột ngọt thường có hương vị gần giống với sữa mẹ nên trẻ sẽ dễ ăn hơn.

Bên cạnh đó, bắt đầu mỗi ngày, mẹ chỉ nên cho trẻ ăn một bữa với một muỗng cháo hoặc bột để trẻ có thời gian làm quen và thích nghi với việc thay đổi cách ăn.

Trẻ 4 tháng tuổi ăn được hoa quả gì?

Trẻ từ 4 – 5 tháng tuổi đã có thể ăn một số loại trái cây mềm như bơ, chuối, đu đủ…. Trái cây cung cấp một lượng lớn vitamin C và các chất tự nhiên rất có lợi cho đường tiêu hóa mon mớt của trẻ. Ăn trái cây cũng giúp trẻ làm sạch miệng, ăn ngon hơn và hỗ trợ cho quá trình ăn dặm về sau này.

Trẻ 4 tháng ăn dặm ngày mấy bữa?

Mẹ vẫn nên tiếp tục cho trẻ bú sữa nhưng nếu trẻ đòi ăn thì mẹ nên cho trẻ ăn bột ăn dặm vị ngọt pha loãng. Tần suất cho ăn bột đối với bé 4 tháng ăn dặm là 1 lần/ngày, khoảng 90ml/ lần.

Câu hỏi khiến rất nhiều bà mẹ quan tâm là: Bé 4 tháng ăn dặm bột gì? Mẹ có thể tham khảo cho con sử dụng bột Hipp – một loại bột ăn dặm ngọt được sản xuất từ các loại hạt ngũ cốc nên rất giàu năng lượng, vitamin và khoáng chất giúp trẻ phát triển toàn diện. Tuy nhiên cần lưu ý không nên ăn quá 2 lần một ngày để tránh khiến trẻ khó chịu do quá no.

Trẻ 5 tháng ăn dặm

Giai đoạn 5 tháng tuổi, nhiều trẻ đã có biểu hiện muốn ăn dặm. Do đó mẹ cũng có thể cân nhắc để bắt đầu cho trẻ bước vào thời kỳ ăn dặm ở trẻ sơ sinh.

Trẻ 5 tháng ăn được những gì?

Trẻ 5 tháng tuổi nên được bổ sung những loại thực phẩm giàu protein như trứng, tôm, cá, thịt, các loại đậu,… Đối với thịt, dù rất giàu kẽm và sắt nhưng thịt thường có kết cấu khá dai. Do đó, mẹ cần chọn loại thịt thích hợp cho trẻ và nên cho trẻ ăn thịt sau khi trẻ có thể ăn được các loại rau củ nghiền hoặc ngũ cốc. 

Nếu trẻ quá khó ăn, mẹ có thể xay nhỏ thịt và nặn thành viên cho trẻ hoặc kết hợp chúng với các nguyên liệu rau củ mà trẻ thích như bí đỏ, khoai lang, đậu….

Bé 5 tháng tuổi không ăn được những gì?

Ngoài các loại thực phẩm trên, có một số loại thực phẩm mà mẹ không nên cho trẻ tập ăn dặm. Chẳng hạn như: 

• Sữa bò tươi và nước trái cây.
• Mật ong.
• Các loại thức ăn dễ gây sặc, nghẹn: các loại hạt và quả hạch, kẹo, xúc xích,…
• Không nên cho muối và đường vào đồ ăn của trẻ dưới 1 tuổi

Một số loại thực phẩm có thể gây dị ứng ở trẻ sơ sinh như:

• Đậu phộng, đậu nành.
• Trứng, cá.
• Các loại sản phẩm từ sữa bò.
• Động vật có vỏ giáp xác.

Trẻ 6 tháng ăn dặm

Ăn dặm ở trẻ sơ sinh tốt nhất là khi trẻ được 6 tháng tuổi. Đây là thời điểm vàng vì hệ tiêu hóa của trẻ đã phát triển thích hợp cho việc ăn dặm và cơ thể có nhu cầu bổ sung năng lượng lớn.

Trẻ 6 tháng ăn được những gì?

Bữa ăn dặm của trẻ 6 tháng tuổi cần phải luôn đảm bảo đủ 4 nhóm dưỡng chất quan trọng là chất đạm, chất xơ, chất béo, vitamin và khoáng chất. Cha mẹ có thể bổ sung các chất dinh dưỡng này cho trẻ thông qua các loại thực phẩm như:

• Ngũ cốc: Mẹ có thể bắt đầu chế độ ăn của trẻ bằng cháo loãng hoặc bột gạo nấu. Mẹ cũng có thể sử dụng những ngũ cốc ăn dặm được chế biến sẵn hoặc tự làm bột từ gạo lứt, các loại đậu…
• Các loại thịt: Thịt cung cấp lượng đạm cần thiết cho trẻ nên việc bổ sung thịt vào thực đơn hàng ngày là vô cùng cần thiết. Mẹ có thể chế biến thịt cho trẻ bằng nhiều cách như: nấu cháo với nước luộc thịt, thịt xay nhuyễn; làm thịt viên….
• Trái cây: Các loại trái cây mềm như chuối, đu đủ, bơ, quýt….giúp bổ sung nhiều vitamin và khoáng chất thiết yếu. Mẹ có thể áp dụng cách nghiền nhuyễn trái cây hoặc ép lấy nước cho trẻ uống.
• Rau củ quả: Nhờ chất xơ trong rau củ, việc kết hợp rau củ quả với thịt giúp trẻ ăn ngon hơn và tiêu hóa tốt. Các loại rau củ thường được cha mẹ lựa chọn cho trẻ là cà rốt, rau cải, bí ngô, củ cải…..
• Sữa: Mặc dù trẻ 6 tháng tuổi đã có thể ăn dặm nhưng vẫn cần bú mẹ để bổ sung những chất dinh dưỡng thiết yếu trong sữa mẹ. Nếu mẹ không có đủ sữa cho trẻ, mẹ nên cho trẻ dùng thêm các loại sữa công thức như sữa bò Úc Biostime SN-2 BIO PLUS HPO hay sữa dê Biostime để đảm bảo trẻ phát triển toàn diện.

Trẻ 6 tháng ăn sữa chua được không?

Trẻ bắt đầu biết ăn dặm thì có thể ăn sữa chua, cũng có nghĩa là trẻ 6 tháng tuổi có thể ăn sữa chua. Trong sữa chua chứa rất nhiều thành phần protein, canxi và các vitamin cần thiết cho cơ thể của trẻ. Bởi vậy, các mẹ hoàn toàn có thể yên tâm cho trẻ 6 tháng tuổi ăn sữa chua. 

Để đảm bảo an toàn cho hệ tiêu hóa của trẻ, mẹ vẫn nên lưu ý trong việc lựa chọn loại sữa chua thích hợp và nên cho trẻ tập làm quen với một liều lượng nhất định. Mẹ cũng nên chọn loại sữa chua ít đường hoặc không đường để trẻ không bị sâu răng.

Trẻ 6 tháng ăn bao nhiêu bột?

Từ 6 tháng, trẻ có thể ăn 100 – 200 ml thức ăn/ bữa và bú mẹ cả ngày. Trẻ 6 tháng có thể ăn kết hợp bột loãng, bột đặc hơn và các loại thức ăn nghiền/ xay.

Số bữa ăn dặm có thể tăng dần từ 1 bữa/ ngày lên 2 bữa/ ngày để hệ tiêu hóa của trẻ có thời gian làm quen và thích nghi.

Trẻ 6 tháng biếng ăn phải làm sao?

Thực đơn lặp lại nhiều lần có thể khiến trẻ nhàm chán, lười ăn và xuống cân. Do đó, cha mẹ nên chế biến đa dạng thực phẩm với nhiều cách khác nhau. Thực đơn đa dạng cũng như cách chế biến thức ăn mới lạ sẽ tạo cảm giác lạ miệng và giúp trẻ ăn ngon hơn.

Ngoài ra, nên chú ý đến chất lượng và vệ sinh thực phẩm vì thực phẩm không tươi mới hoặc không có nguồn gốc rõ ràng có thể khiến hệ tiêu hóa của trẻ gặp vấn đề dẫn đến tình trạng biếng ăn, tụt cân.

Một điều cần chú ý là cha mẹ không nên dọa nạt hay bắt ép trẻ ăn. Điều này sẽ khiến trẻ khó chịu, quấy khóc và khiến trẻ càng ngày sợ hãi mỗi khi tới bữa ăn. Thay vào đó, cha mẹ nên tạo cho trẻ một không gian thoải mái, vui vẻ để khơi gợi sự hứng thú của trẻ với thức ăn.

Nếu trẻ từ chối, cha mẹ nên ngừng lại và chờ 5 – 10 phút rồi mới cho trẻ ăn tiếp. Vì trẻ chỉ thật sự muốn ăn khi cảm thấy đói. Nếu trẻ không muốn ăn nữa thì cha mẹ nên dừng lại.

Bên cạnh đó, hãy chú ý đến thời gian ăn của trẻ để tránh kéo dài bữa bữa ăn. Nếu để trẻ ăn quá 30 phút, thức ăn sẽ bị nguội và mất hương vị, trẻ sẽ chán và ngậm thức ăn không chịu nuốt. Nếu không thay đổi, trẻ sẽ tự hình thành thói quen ăn uống xấu.

Việc bổ sung vi chất dinh dưỡng và lợi khuẩn như kẽm, lysine, vitamin… cũng là một cách giúp trẻ ăn ngon miệng hơn và giúp cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh hơn. Cha mẹ có thể cho trẻ sử dụng men vi sinh hoặc sữa công thức chất lượng cao như sữa bò Úc Biostime SN-2 BIO PLUS HPO để bổ sung lợi khuẩn.

Hy vọng với bài viết trên, cha mẹ sẽ có thêm kiến thức bổ ích trước khi bước vào giai đoạn ăn dặm ở trẻ sơ sinh nhằm giúp cho giai đoạn này diễn ra thuận lợi, “không còn là cuộc chiến”.