Dấu hiệu viêm phổi ở trẻ sơ sinh và hướng dẫn chăm sóc tại nhà

Dấu hiệu viêm phổi ở trẻ sơ sinh với các triệu chứng của nhiễm trùng đường hô hấp rất nghiêm trọng đối với trẻ dưới 5 tuổi. Sự can thiệp và điều trị kịp thời là chìa khóa để ngăn chặn những biến chứng nặng nề, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp các biểu hiện của bệnh viêm phổi ở trẻ sơ sinh và hướng dẫn chăm sóc tại nhà để hỗ trợ quá trình phục hồi của trẻ.

Bệnh viêm phổi ở trẻ sơ sinh là gì?

Viêm phổi ở trẻ sơ sinh đề cập đến tình trạng nhiễm trùng phổi nghiêm trọng, gây ra bởi sự xâm nhập của vi khuẩn, virus, ký sinh trùng hoặc nấm, khiến các đường dẫn khí trong phổi sưng lên và tạo ra chất nhầy dày đặc. Chất nhầy này cản trở đường thở, làm giảm khả năng cung cấp oxy cho cơ thể. Bệnh viêm phổi không chỉ là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng suy hô hấp ở trẻ sơ sinh mà còn cần đến sự can thiệp y tế khẩn cấp như đặt nội khí quản và hỗ trợ thở máy, làm tăng đáng kể nguy cơ tử vong.

Bệnh viêm phổi trẻ sơ sinh được chia thành ba loại chính dựa trên nguyên nhân và thời điểm xuất hiện của bệnh, bao gồm:

• Viêm phổi bẩm sinh: Còn được gọi là dị dạng phổi bẩm sinh, tình trạng này thường phát triển trong những tháng cuối của thai kỳ khi vi khuẩn từ mẹ xâm nhập vào nhau thai, gây ra dị dạng cấu trúc hoặc phát triển bất thường ở lá phổi của thai nhi. Viêm phổi bẩm sinh có thể được phát hiện sớm qua siêu âm, giúp cảnh báo và chuẩn bị trước cho các biện pháp can thiệp, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị.
• Viêm phổi xảy ra trong khi sinh: Đây là tình trạng viêm phổi phát sinh do vi khuẩn từ viêm nhiễm đường sinh dục của mẹ hoặc do vỡ ối sớm, khiến vi khuẩn xâm nhập vào đường hô hấp của trẻ trong quá trình sinh. Trong trường hợp viêm phổi hít phân su, cần phải được xử lý nhanh chóng ngay từ thời điểm sinh.
• Viêm phổi sau sinh: Tình trạng này phát triển do sự xâm nhập của vi khuẩn vào đường hô hấp của trẻ sau khi sinh, thường gặp ở trẻ sơ sinh nằm viện hoặc do điều kiện vệ sinh kém trong quá trình chăm sóc trẻ. Môi trường và các dụng cụ y tế không đảm bảo vệ sinh có thể là nguồn gốc của vi khuẩn gây bệnh.

Bệnh viêm phổi ở trẻ sơ sinh là một tình trạng nghiêm trọng, cần được chăm sóc và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng nguy hiểm. Việc nắm vững dấu hiệu bé viêm phổi và tìm kiếm sự can thiệp y tế từ bác sĩ sẽ giúp phòng ngừa bệnh và bảo vệ sức khỏe của trẻ.

Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị viêm phổi

Dấu hiệu viêm phổi trẻ sơ sinh có thể biểu hiện qua một loạt các triệu chứng như:

• Trẻ thể hiện sự mệt mỏi, ngủ lì bì và giấc ngủ không yên.
• Sốt cao lên đến 39 độ C.
• Bé bị viêm phổi ho nhiều, ho khan, ho có đờm màu trắng, xanh hoặc vàng.
• Trẻ thở nhanh và cảm thấy khó thở, thậm chí phải hóp bụng để lấy nhiều oxy hơn.
• Tiêu chảy hoặc nôn trớ.
• Da dẻ nhợt nhạt, xanh xao.

Đối với trẻ nhỏ thì thường có các biểu hiện như:

• Gặp các vấn đề về hô hấp như thở nhanh, thở rít hoặc khò khè.
• Tình trạng về hệ tiêu hoá bao gồm nôn ói, tiêu chảy, đau bụng.
• Sốt, ớn lạnh và mệt mỏi thường là dấu hiệu của bé bị viêm phế quản phổi.
• Trẻ biếng ăn, không muốn ăn do cảm giác khó thở và mệt mỏi.

Cha mẹ nên chú ý đến số nhịp thở theo từng độ tuổi của bé để dễ dàng phát hiện ra dấu hiệu viêm phổi của trẻ sơ sinh trước khi trở nặng. 

• Trẻ sơ sinh dưới 2 tháng có mức độ nhịp thở từ 60 lần/phút trở lên.
• Trẻ từ 2 tháng đến 12 tháng có  nhịp thở đạt từ 50 lần/phút trở lên.
• Trẻ từ 12 tháng đến dưới 5 tuổi có số lần thở mỗi phút đạt từ 40 lần trở lên.

Nếu phát hiện các biểu hiện bé bị viêm phổi như sau thì cần được đưa đến bác sĩ hoặc bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời.

• Sốt cao liên tục trong khoảng 2 – 3 ngày.
• Da trở nên nhợt nhạt và có biểu hiện tím tái ở mặt, tay, chân hoặc toàn bộ cơ thể. 
• Co rút lồng ngực, có thể thấy đến ⅓ phần dưới của lồng ngực bị lõm sâu vào. 
• Các biểu hiện khác bao gồm trẻ viêm phổi ho nhiều, thở khò khè, khó thở, đau ngực, khô môi, chán ăn, mệt mỏi và nhiều triệu chứng khác.

Biểu hiện của viêm phổi ở trẻ sơ sinh cần được nhận biết và xử lý kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm. Việc theo dõi sát sao sức khỏe của trẻ và tìm kiếm sự can thiệp y tế sớm sẽ đảm bảo trẻ được điều trị hiệu quả.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị viêm phổi

Bé sơ sinh bị viêm phổi có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng nguyên nhân phổ biến nhất được ThS.Nguyễn Diệu Thúy chia sẻ bao gồm:

• Vi khuẩn: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae type b (Hib), và virus hợp bào đường hô hấp (RSV) là những loại vi khuẩn và virus thường gây ra viêm phổi ở trẻ sơ sinh.
• Các nguyên nhân khác bao gồm:

• • Thai nhi trong tử cung bị thiếu dưỡng khí.
  • Trẻ hít phải nước ối, phân su đã nhiễm khuẩn hoặc dịch tiết ở đường sinh dục của mẹ lúc chuẩn bị chào đời.
  • Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, vận động cơ chưa đều đặn, dễ bị trào ngược dạ dày khiến sữa bị hít vào phổi, gây viêm phổi.
  • Các bệnh như viêm da, viêm khoang miệng, viêm dây rốn có thể dẫn đến viêm phổi.
  • Không khí ô nhiễm, nước bẩn, khói thuốc lá.
  • Trẻ bị nhiễm lạnh khi không được ủ ấm trong mùa lạnh hoặc ủ ấm quá kỹ.

Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị viêm phổi nặng rất đa dạng, từ vi khuẩn, virus cho đến việc hít thở các chất gây kích ứng trong môi trường xung quanh. Để ngăn ngừa bệnh, việc bảo vệ trẻ khỏi tiếp xúc với các tác nhân gây viêm phổi và chăm sóc sức khỏe rất quan trọng.

Viêm phổi ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Viêm phổi là một căn bệnh phổ biến, đặc biệt là trẻ dưới 12 tuổi chiếm tới 65% số ca mắc. Nếu nhận biết và điều trị các triệu chứng của viêm phổi ở trẻ sơ sinh đúng cách và kịp thời, thì bệnh không gây nên những lo ngại lớn. Tuy nhiên, do các biểu hiện bệnh viêm phổi ở trẻ sơ sinh ban đầu thường rất giống với các bệnh thông thường khác, nên nhiều phụ huynh có thể chủ quan và không nhận ra kịp thời. Điều này có thể dẫn đến tình trạng bệnh trở nên nặng hơn, gây ra hậu quả không lường trước được, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng tử vong.

Viêm phổi ở trẻ sơ sinh có thể phát triển từ dấu hiệu nhẹ đến nặng. Trong các trường hợp nguy hiểm, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Viêm màng não: Trong trường hợp bệnh diễn biến nghiêm trọng, vi khuẩn hoặc virus có thể lan sang não, gây viêm màng não và tổn thương não vĩnh viễn.
• Nhiễm trùng máu: Vi khuẩn từ phổi có thể xâm nhập vào hệ tuần hoàn, gây nhiễm trùng máu và dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như sốc nhiễm trùng.
• Tràn dịch màng tim, trụy tim: Đây là biến chứng do phản ứng thuốc hoặc kháng sinh khi điều trị viêm phổi.
• Tràn mủ màng phổi: Gây ra sự cản trở hoạt động hô hấp, tăng bạch cầu trong máu và khả năng kháng thuốc.
• Còi xương, kém phát triển: Trẻ em sơ sinh bị viêm phổi kéo dài có thể gây biếng ăn, suy dinh dưỡng và kém phát triển.
• Kháng kháng sinh: Đây là biến chứng nghiêm trọng và khó điều trị, đòi hỏi sự phối hợp nhiều loại kháng sinh và có thể gây tốn kém lớn về thời gian và tiền bạc.

Hiện tượng viêm phổi ở trẻ sơ sinh có thể gây nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Phụ huynh cần tìm hiểu và nhận biết dấu hiệu của bé bị viêm phổi cũng như đưa con đến gặp bác sĩ sớm để đối phó với bệnh.

Phương pháp chăm sóc trẻ sơ sinh viêm phổi

Phụ huynh cần áp dụng các phương pháp chăm sóc bé bị viêm phổi đúng cách để giúp con phục hồi và phòng ngừa bệnh tái phát.

Thăm khám bác sĩ, điều trị tại bệnh viện, sử dụng thuốc

Nếu nhận thấy các dấu hiệu bị viêm phổi ở trẻ sơ sinh, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám ngay để được bác sĩ chỉ định chụp X-quang phổi. Bằng cách này, bác sĩ có thể đánh giá tình trạng phổi trẻ sơ sinh một cách chính xác và đề xuất phương pháp điều trị phù hợp.

Ngoài việc chụp X-quang, tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh, các xét nghiệm khác như cấy dịch đường hô hấp hoặc xét nghiệm máu có thể được thực hiện để xác định nguyên nhân gây bệnh. Các biện pháp này giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của trẻ và đưa ra phương án điều trị phù hợp nhất.

Phương pháp chăm sóc tại nhà

Khi chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm phổi tại nhà, ba mẹ cần tuân thủ các biện pháp sau:

• Rửa mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý mỗi ngày để làm sạch đường hô hấp và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn phổi ở trẻ sơ sinh.
• Chia nhỏ bữa ăn và chọn các món dễ tiêu hóa như cháo, canh hoặc súp để giảm tải cho đường tiêu hóa của trẻ.
• Đảm bảo trẻ uống đủ nước ấm để loãng đờm và giảm cảm giác khó chịu.
• Vệ sinh nhà cửa thường xuyên để giữ môi trường sống sạch sẽ và thoáng đãng.
• Sử dụng khăn giấy một lần khi lau mũi cho bé để tránh lây nhiễm.
• Đặt gối cao hơn một chút khi trẻ ngủ để hỗ trợ hô hấp.
• Khi trẻ nôn, vỗ nhẹ lưng để giúp đẩy các chất lạ ra khỏi đường hô hấp.
• Không tự ý cho trẻ dùng thuốc khi chưa có sự hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa, vì có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.

Việc áp dụng các phương pháp chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm phổi đúng cách giúp tăng cơ hội phục hồi và giảm nguy cơ biến chứng. Quan trọng nhất là sự quan tâm và chăm sóc kỹ lưỡng từ phía gia đình và đội ngũ y tế

Những lưu ý về chứng viêm phổi ở trẻ sơ sinh

Viêm phổi ở trẻ sơ sinh là một loại bệnh truyền nhiễm cấp tính, có khả năng lây lan dễ dàng và có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng. Bệnh này có thể được truyền từ bệnh nhân sang người khác trực tiếp thông qua các hạt nước bọt nhỏ được phát tán khi ho, hắt hơi, chứa các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, hoặc nấm.

Để phòng ngừa viêm phổi cho trẻ, có một số biện pháp quan trọng mà cha mẹ cần áp dụng:

• Tiêm ngừa vắc xin: Các vắc xin như vắc xin phòng virus cúm mùa, vi khuẩn phế cầu, Haemophilus influenzae type B và vi khuẩn ho gà Bordetella pertussis có thể giúp giảm nguy cơ trẻ mắc viêm phổi.
• Hạn chế tiếp xúc với mầm bệnh: Tránh cho trẻ tiếp xúc với người đang có triệu chứng của bệnh về đường hô hấp. Đảm bảo vệ sinh tay sạch sẽ và môi trường sạch sẽ cho trẻ.
• Chăm sóc dinh dưỡng: Đối với trẻ sơ sinh, việc cho trẻ bú sữa mẹ đủ 6 tháng đầu đời là quan trọng. Đối với trẻ lớn hơn, cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng từ thực phẩm như rau củ, hoa quả, thịt cá và không tự ý cho trẻ dùng thuốc khi chưa có chỉ định từ bác sĩ.
• Đảm bảo vệ sinh cá nhân: Duy trì vệ sinh cá nhân cho trẻ bằng cách thường xuyên lau sạch vùng mặt và tay.
• Hạn chế khói thuốc lá: Tránh cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, vì nó có thể làm tổn thương đường hô hấp của trẻ và tăng nguy cơ viêm phổi.

Bằng cách thực hiện những biện pháp trên, cha mẹ có thể giúp giảm nguy cơ viêm phổi và bảo vệ sức khỏe của bé một cách tốt nhất.

Hiểu rõ những dấu hiệu viêm phổi ở trẻ sơ sinh và biện pháp chăm sóc tại nhà rất cần thiết để ngăn chặn bệnh và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Đồng thời, việc tiêm phòng đầy đủ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của trẻ khỏi căn bệnh nguy hiểm này.